توسعه مدل دیدبانی تحولات محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(رحمت‌الله علیه)، قزوین، ایران (نویسنده مسئول)

2 دانشیار گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌‌المللی امام خمینی (رحمت‌الله علیه)، قزوین، ایران

3 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(رحمت‌الله علیه)، قزوین، ایران

4 استادگروه آینده‌پژوهی، دانشکده حکمرانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

5 دانشیار گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(رحمت‌الله علیه)، قزوین، ایران

چکیده

تحولات معاصر محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران در منطقه غرب آسیا اعم از تحول در الگوهای اتحاد و ائتلاف منطقه‌ای، قدرت‌افکنی کنشگران و قطب‌های قدرت منطقه‌ای، نحوه تعامل قدرت‌های فرامنطقه‌ای و دیدگاه‌های بدیل و گاه متعارض پیرامون نظم و آرایش ژئوپلیتیک منطقه، همگی نشان‌دهنده افزایش استعداد بروز تحولات راهبردی در آینده منطقه هستند که لاجرم کنشگران و واحدهای سیاسی موجود در این نظام منطقه‌ای را تحت تأثیر قرار می‌دهند. بر این اساس و با توجه به اصل پیشگیری از غافلگیری راهبردی و همچنین آگاهی زودهنگام از فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو، دیدبانی این تحولات و اشراف بر آنها اهمیت می‌یابد. هدف مقاله حاضر طراحی الگویی برای دیدبانی تحولات راهبردی محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا بوده و تلاش می‌کند فرایند پیچیده دیدبانی را ساختارمند و بهینه کند. پژوهش حاضر با بررسی مدل‌های آینده‌پژوهی در حوزه‌های گوناگون مبتنی بر روش فراترکیب و هماهنگ‌سازی آن با شاخص‌های راهبردی زمینه‌ساز تحول در منطقه غرب آسیا از طریق اجرای روش مدل‌سازی ساختاری تفسیری، در پی یافتن مدلی بهینه به‌منظور پویش علائم ضعیف تغییر و پایش تحولات جاری منطقه غرب آسیا خواهد بود. براساس نتایج به‌دست‌آمده، مدل نهایی شامل سه بخش اصلی گرداوری اطلاعات، تحلیل اطلاعات و اطلاع‌رسانی است. در بخش نخست منابع اطلاعاتی و شاخص‌های پایش مورد بررسی قرار می‌گیرند. بخش دوم شامل استفاده و اعمال ابزارهای آینده‌پژوهی ازجمله روندپژوهی و پردازش است و درنهایت بخش سوم به اطلاع‌رسانی از طریق هشدار زودهنگام و تجویز راهبردی اختصاص می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Development of a Watching Model for the Changes in the Security Environment of the Islamic Republic Of Iran

نویسندگان [English]

  • AhmadReza Mirzaei 1
  • Einollah Keshavarz Tork 2
  • Hakem Ghasemi 3
  • MOHAMMADRahim Eivazi 4
  • Rohollah Bayat 5
1 PhD Graduate in Futures Studies, Faculty of Social Sciences, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran (corresponding author)
2 Associate Professor in Futures Studies Department, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
3 Associate Professor in Political Sciences Department, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
4 Professor in Futures Studies Department, Faculty of Governance, University of Tehran, Tehran, Iran
5 Associate Professor in Futures Studies Department, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

The contemporary developments in the security environment of the Islamic Republic of Iran in the West Asia region, including changes in patterns of regional alliances and coalitions, the power projection of actors and regional power poles, the interactions of extra-regional powers, and alternative and sometimes conflicting views on the geopolitical order and structure of the region, all indicate an increased potential for strategic changes in the future of the region. These developments will inevitably impact the actors and political units in this regional system. Accordingly, in line with the principle of preventing strategic surprises and the need for early awareness of upcoming opportunities and threats, watching these developments and having an understanding of them becomes essential. The aim of this article is to design a model for watching the strategic developments in the security environment of the Islamic Republic of Iran in West Asia and to structure and optimize the complex process of watching. This research, by examining futures studies models in various domains based on the method of meta-synthesis and aligning them with strategic indicators that underpin change in the West Asia region through the implementation of interpretive structural modeling, seeks to find an optimal model for scanning weak signals of change and monitoring ongoing developments in the region. Based on the results, the final model consists of three main sections: information collection, information analysis, and information dissemination. The first section examines information sources and monitoring indicators. The second section involves the use and application of futures studies tools, including trend research and processing. Finally, the third section is dedicated to early warning and strategic prescription.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Watching
  • Modeling
  • Security environment
  • Strategic transformations
  • Islamic Republic of Iran