بررسی نسبت تمدن و فناوری رسانه براساس نظریات فلسفه فناوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر مرکز آینده‌پژوهی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

چکیده

نسبت رسانه و تمدن در دو سطح قابل بررسی است؛ در سطح اول تمدن و مفاهیم تمدنی به‌مثابه تلقی پیامی است که در قالب ظرف رسانه بازنمایی می‌شوند. جایگاه تمدنی (غالب ـ مقهور) و تعلق یا عدم تعلق فناوری رسانه به خاستگاه‌های تمدنی، مهم‌ترین مؤلفه‌ها در نوع بازنمایی چنین مفاهیم تمدنی خواهند بود. اما در سطح دیگر، به مطالعه نسبت رسانه به‌مثابه فناوری و محصولی تمدنی با تمدن و فرهنگی بومی و غیربومی پرداخته می‌شود. این امر با الهام از چهار نظریه مطرح در باب ماهیت فناوری تببین می‌شود؛ نظریات موسوم به ابزارانگاری، جبرگرایی، ذات‌گرایی و اقتضا‌گرایی مهم‌ترین دیدگاه‌هایی هستند که مسئله جهت‌داری یا عدم ‌جهت‌داری فناوری (به‌طور عام) و فناوری رسانه (به‌طور خاص) را می‌کاوند. در بین این دیدگاه‌ها اگرچه دیدگاه ذات‌گرایی تبیینی دقیق از فناوری و نحوه ظهور و نمود آن به‌دست می‌دهد؛ اما دیدگاه اقتضاگرایانه با تبیین دو نوع اقتضای ذاتی و غیرذاتی برای فناوری به­طور عام و فناوری رسانه به­طور خاص، رابطه فناوری با فرهنگ و تمدن را امری انعطاف‌پذیر برمی‌شمارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Exploration of the Relationship Between Civilization and Media Technology Based on Philosophical Theories of Technology

نویسنده [English]

  • Majid Mohammadlu
Researcher in Center for Futures Studies, Supreme National Defense University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The relationship between media and civilization can be explored on two levels. On the first level, civilization and civilizational concepts are perceived as messages represented through the medium of media. The civilizational position (dominant or subordinate) and the affiliation or lack thereof of media technology with civilizational origins are the key factors influencing how such civilizational concepts are represented. On the second level, the relationship between media as technology and a civilizational product with native and non-native civilizations and cultures is studied. This analysis is inspired by four prominent theories regarding the nature of technology: instrumentalism, determinism, essentialism, and contextualism. These theories primarily investigate the directional or non-directional nature of technology in general and media technology in particular. Among these perspectives, while essentialism offers a precise explanation of technology and its manifestation, contextualism, by distinguishing between intrinsic and extrinsic contextualities of technology in general and media technology in particular, considers the relationship between technology and culture or civilization to be flexible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civilization
  • Media technology
  • Instrumentalism
  • Determinism
  • Essentialism
  • Contingentism