سناریوهای آینده برجام و تاثیر آن بر امنیت منطقه خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار روابط بین‌الملل، گروه مطالعات جغرافیای ایران، بنیاد ایران شناسی، تهران، ایران

چکیده

توافق هسته ای سال 2015 علیرغم تمامی انتقادهای وارده و عهد شکنی های دولت آمریکا، برخوردار از کارایی نسبی بود. بطوری که طبق ادعای اکثر غربی ها، این توافق توانسته بود گام مهمی در جهت نظم عدم اشاعه بردارد. ایران نیز از مزایای نسبی آن بهره مند گردیده بود. اگر چه عمر این توافق کوتاه بود، اما تاثیر آن بر امنیت منطقه ای خلیج فارس قابل مشاهده است. با این وجود، خروج یکجانبه دولت ترامپ از آن، بار دیگر شرایط را در بسیاری از پارامترها به زمان پیش از انعقاد توافق برگرداند. پس از روی کار آمدن یک دولت دموکرات و تلاش آمریکا برای بازگشت به توافق، این پرسش ها مطرح می شود که «چه سناریوهایی در خصوص احیای برجام وجود دارد و هر یک از این سناریوها چه تاثیری بر امنیت منطقه ی خلیج فارس خواهد داشت؟» در پاسخ به این سوال، حداقل سه سناریو قابل احصاء است. در سناریوی نخست، مذاکرات منجر به احیای برجام نمی گردد و لذا امنیت منطقه ای نسبت به قبل متزلزل تر شده و یا به همین شکل حفظ می گردد. در سناریوی دوم، احیای برجام تحقق می یابد، اما کشورهای منطقه نسبت به آن نگاهی تهدید آمیز خواهند داشت. در این صورت، اگر چه امنیت منطقه ای بهبود می یابد، اما همچنان دستخوش نوسانات است. در سناریوی سوم، احیای برجام همراه با فهم مسالمت آمیز کشورهای منطقه است. در این شرایط، امنیت منطقه ای بطور محسوس بهبود می یابد و کشورهای منطقه به سمت همگرایی بیشتری امنیتی و اقتصادی پیش خواهند رفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Future Scenarios of the JCPOA and Its Impact on the Security of the Persian Gulf Region

نویسنده [English]

  • reza zabihi
Assistant Professor in International Relations, Iranian Geography Studies Department, Iran Studies Foundation, Tehran, Iran
چکیده [English]

 
The 2015 nuclear agreement, prior to the U.S. withdrawal from the JCPOA, was recognized—despite its criticisms—as a framework for resolving the challenges surrounding Iran's nuclear program. According to many Western officials, this agreement represented a significant step toward strengthening the non-proliferation regime. Iran also benefited from its relative advantages, as reflected in economic statistics. Although the agreement was short-lived, its impact on the security of the Persian Gulf region is evident and worth examining. However, the unilateral withdrawal of the Trump administration from the agreement once again reverted many conditions to the pre-agreement state. Now, with the inauguration of a Democratic administration under Biden and the U.S. effort to rejoin the nuclear agreement, the key question arises: “Which scenario for reviving the JCPOA will have the greatest impact on enhancing the security of the Persian Gulf region?” In response to this question, the following scenarios are identified: in the first scenario, negotiations ultimately fail to revive the JCPOA, resulting in regional security becoming more fragile than before or, at best, remaining in its current state. In the second scenario, the JCPOA is revived, but regional countries view this development as a threat; thus, although regional security improves significantly compared to the past, it remains subject to fluctuations. In the third scenario, the JCPOA is revived alongside a peaceful understanding among regional countries regarding this development. In this case, regional security improves noticeably, and the countries of the region move toward greater security and economic convergence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Future studies
  • Iran's foreign policy
  • Revival of the JCPOA
  • Scenario development
  • Regional security